Pankreas Hastalıkları

Pankreas; midenin arka kısmında yer alan birçok organ ve damar yapısı ile çevrelenmiş yaprak şeklinde görünümü olan bir organdır. Bu organ içiçe geçmiş farklı işlevleri olan hücre topluluklarından oluşmaktadır.  Bir kısmı sindirim enzimlerini üretirken diğer kısım ise insülin, glukagon gibi kan şekeri ve metabolizma üzerinde etkili hormonların üretilmesinden sorumludur.

Akut Pankreatit

Pankreas bezinin farklı nedenlerden dolayı iltihaplanması, işlevlerini yerine getirememesi durumuna akut pankreatit adı verilmektedir. Buna halk arasında pankreas iltihabı da denilmektedir. Pankreas iltihabı atağı geçiren  hastalarda karın üst orta kesiminde başlayan kuşak şeklinde yayılan karın ağrısı tipiktir. Pankreas iltihabının  nedenleri safra taşı, alkol kullanımı, ilaçlar, viral enfeksiyonlar ve otoimmun pankreatit olabilir. En sık nedeni safra kesesi taşlarının safra ve sindirim enzimlerini bağırsağa iletmekle görevli ortak kanala düşmesi sonucu tıkanıklık oluşturmasıdır. Bunun yanında alkol, ilaçlar, otoimmun hadiseler, bazı virus ve bakterilerin oluşturduğu hastalıklar yer almaktadır.  Hastalarda ateş, karın ağrısı, bulantı, kusma, bağırsak tıkanıklığı benzeri bulgular, sarılık, nefes darlığı solunum yetmezliği gibi bulgular gözlenebilir. Kan testlerinde ise amilaz ve lipaz yüksekliği, karaciğer enzim yükseklikleri, beyaz küre yüksekliği, CRP ve Sedimentasyon gibi inflamasyonu gösteren testlerde yükseklik görülebilir. Tanı için ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi, MR görüntüleme, safra taşına bağlı kanal tıkanıklığı mevcut ise ERCP işlemleri yapılabilir. Tedavide sindirim sistemini dinlenmeye alıp ağızdan beslenme kesilmelidir. Bunun yanında damardan sıvı takviyesi yapılır. Gerekli durumlarda pankreas iltihabı tedavisi için antibiyotik başlanabilir. Pankreas iltihabı bazı hasta gruplarında hayati tehdit edecek şekilde seyredebilir. Pankreas iltihabı geçirdikten sonraki dönemde beslenme alışkanlıklarına bakacak olursak yağlı gıdalar tüketilmesi şikayetlerin artmasına neden olacaktır. Az az sık sık beslenme bu hastaların sindirim problemi yaşamasını önlemektedir.

Kronik Pankreatit

Kronik pankreatit pankreas bezinin sık iltihablanma yada ciddi pankreas iltihablanması sonucu görevini yerine getirememesi halidir. Kronik pankreatit nedenleri alkol kullanımı, birtakım kalıtsal hastalıklar, depo hastalıkları sayılabilir. Kronik pankreatit belirtileri özellikle yoğun ve ağrı beslenme sonrası karın ağrısı, ishal ve insülin yetmezliğinin eşlik ettiği kan şekeri yüksekliğidir. Pankreastan salgılanan insülin ve glukagon hormonu yetmezliği nedeniyle kan şekeri kontrolünde oldukça sıkıntı yaşanabilmektedir. Kronik pankreatit tedavisinde belirtilerin yoğunluğuna göre farklı tedaviler de gerekli olabilmektedir. Ancak pankreas enzim takviyesi ve insülin kullanımı önemlidir.

Otoimmun Pankreatit

Otoimmun hastalıklar bağışıklık sisteminde gelişen birtakım değişimler sonucu bağışıklık sistemi hücrelerinin belli bir doku ya da organı hedef alarak buna karşı saldırıya geçmesi durumudur. Bu durumda hedef alınan organın işlevi bozularak belirtilerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Otoimmun pankreatitin oluşumu da bu şekilde gerçekleşmektedir. Otoimmun hastalıkta hastanın belirtileri diğer pankreas bezi iltihabı belirtilerinden farklı değildir. Otoimmun pankreatit belirtileri arasına Karın ağrısı, mide bölgesinde yanma, bazen kabızlık ve karında şişlik sayılabilir. Otoimmun pankreatit tanısı için diğer nedenlerin dışlanması ve kanda IG G4 düzeyinin ölçülmesi ile tanı konur. Otoimmun pankreatit tedavisinde kortikosteroidler kullanılmaktadır. Otoimmun pankreatit ile birlikte çölyak, hashımato, diyabet gibi diğer otoimmun hastalıkların olup olmadığı incelenmelidir.

Pankreasın Kistik Hastalıkları

Pankreas bezi içerisinde oluşan kist dediğimiz içi sıvı dolu boşluklarla seyreden hastalıklara pankreasın kistik hastalıkları adı verilmektedir. Pankreas kistleri genellikle bir belirti vermeyip yapılan tetkikler esnasında tesadüfen tespit edilmektedir. Pankreas kistleri bazen kanallara bası yaparak akut pankreatit benzeri belirtiler yapabilir. Bazende akut pankreatit sonrasında pankreasta kist benzeri içi sıvı dolu boşluklar olur. Bu durumla pankreas kistleri karışabilir. Pankreas kistlerini tespit ettiğimizde birtakım testler ile kist tipini belirlememiz gerekmektedir. Çünkü bir grup pankreas kisti kanser öncülüdür yani kansere dönüşme ihtimali vardır. Bu yüzden grubu tespit edip ona göre takip ve tedavi sürecini belirlememiz gerekmektedir. Pankreasın kistik hastalıkları dediğimiz hastalık grubunda seröz kistadenom, musinöz kistadenom ve intraduktal papiler müsinöz neoplaziler ve solid psödopapiler tümörler anlaşılmaktadır.

1. Akut Pankreatit
2. Kronik Pankreatit
3. Otoimmun Pankreatit
4. Pankreas Kistik Hastalıkları