Evet, bugün size kolon kanseri taramalarından bahsedeceğim. Kolon kanseri ülkemizde kadınlarda da erkeklerde de ilk beş sıklıkta görülmekte olan kanserlerden birisi. Kolon kanserinin neden bu kadar önemsiyoruz. Çünkü kolon kanseri erken taramalarla önlenebilir bir hastalık. Erken dönemde tedavi edildiğinde sağ kalımda yaşam süresinde ya da yaşam kalitesinde herhangi bir probleme neden olmadan hayatınızı devam ettirebileceğiniz bir hastalık. Peki kanser taramasını nasıl yapıyoruz? Kanser kolon kanseri taraması açısından öncelikle gayet adı gizli kan testi yapılıyor. Bu gaitada gizli kan testi KETEM'lerde yani kanser araştırma merkezlerinde erken tanı merkezlerinde ve sağlık ocaklarında kolaylıkla uygulanabilen herkesin çok kolay ulaşabileceği bir yöntem. Burada bir dışkı örneği alınarak dışkı örneği genellikle bu sağlık ocaklarında yapılıyor ama son dönemde hastaların bu testlerin eline verilerek yapmasını, kendisinin evde yapmasını istediği için özellikle bunu anlatmak istiyorum. Evde siz bunu nasıl yapacaksınız? Aldığınız kiti kit sadece bunlardan oluşuyor. Gebelik testi gibi bir test markerı var. Onun dışında küçük bir kap var. Aldığınız bu test markerında dışkıyı ucunda fırça tarzı bir ürünle bu kutunun içine koyup iyice çalkalıyorsunuz. Normal sıvı kıvama geldikten sonra da şu bölgeye özellikle damlatıyorsunuz. Bu damlatma sonrasında tek bir çizgi oluştuysa bu negatif. Çift çizgi pozitif. Peki tek çizgi oluştu ya da çift çizgi oluştu ne demek? Tek oluştuysa, dışkınızda o dönemde herhangi bir kanamaya yol açabilecek bir alan yok demek. Peki bu kanseri dışlıyor mu? Hayır, dışlamıyor. Çünkü kolon kanserleri polip dediğimiz oluşumlardan başlıyor. Ve bunlar erken dönemde hiçbir belirti vermeden büyük boyutlara kadar ulaşabiliyorlar. Ne zaman problem? Özellikle sağ bağırsağın sağ bölgesinde oluşan kolon kanserleri bize kansızlıklarla kanamalarla geliyor. Bu dönemde gaitada gizli kan pozitif olabiliyor ya da bağırsağın sol kısmındaki kanserlerde dışkı daha sert kıvamlı olduğu için bu bölgede üzerinde tahrişlere neden olarak bu bölgedeki kanserlerde de gaitada gizli kan testi pozitif çıkabiliyor. Pozitif çıkması bizim için çok anlamlı. Negatif çıkması eğer ailenizde erken yaşta kolon kanseri varsa, halsizlik, yorgunluk, çabuk yorulma, kansızlık dışkılama alışkanlığınızda değişiklikler varsa bir anlam ifade etmiyor. Bu durumda kolonoskopik incelemelerle bağırsağınızın incelenmesi ve taranması gerekiyor. Kolonoskopik hazırlıkları başka bir videomuzda anlatmıştık. Onun için burada hiç değinmeyeceğiz. Hastalarımıza bu test eğer pozitifse mutlaka incelememizi yapıyoruz. Negatifse de semptomları dediğimiz kilo kaybı, halsizlik, çabuk yorulma, kansızlık dışkılama alışkanlığında değişiklik varsa kolonoskopik incelememizi yapabiliyoruz. Peki burada ne buluyoruz? Bağırsaklarımızda özel bir duvar yapısı var ve bu duvar yapısında herhangi bir bozulma, iltihabi reaksiyon varsa biz bunları değerlendirebiliyoruz. Polip dediğimiz eh vücudumuzda et benleri gibi oluşumlar bağırsağımızın iç kısmında da oluşabiliyo. Bunlar varsa bunları örnekleme yaparak, tamamen çıkarıp patolojiye göndererek bunların temelinde eğer bir kanser hücresi değişikliği varsa bunlar var mı? Bunların değerlendirmesini yapıyoruz. Bu tamamen bütün bağırsağın incelenmesine yönelik bir test. Bazı durumlarda bağırsağın sadece sol kısmının değerlendirilmesi yapılabiliyor. Ancak bu bizim çok önerdiğimiz bir yöntem değil kanser taramaları için. Buradaki amaç şu. Bağırsağın üçte birlik kısmına ya da yarısına baktığımızda bağırsak kanserlerinin en sık görüldüğü alanı taramış oluyoruz. Ama diğer kısımlar incelenmediği için bu tamamen kanserden korunacağınız anlamına gelmiyor. Bu genellikle hazırlıksız yani bağırsak temizliği yapılmadan yapılan incelemelerde bir lavma dediğimiz makattan uygulanan bir ilacın bağırsağı boşaltılmasıyla yapılıyor. Bu tarama yöntemlerinden birisi uygulanan bizim tedavi rehberlerimize bunlar vardı. Ancak şu anda bunlar tamamen kaldırılarak kolonoskopik incelemelere yerini bıraktı. Peki, kanser taraması yaptık. Polip saptadık. Ne olacak? Patolojiye gönderdiğimiz üründe eğer hücresel bir değişiklikten bahsediyorsa bunun tarama süresi farklı. Hiçbir şey bulunamadıysa tarama süresi farklı. Ya da fark hücresel değişikliğin çok yoğun olduğu yani bizim dediğimiz artık kanser yönünde ilerlemeye başlamış. Hücrelerin çok olduğu durumlarda daha erken süreçte tarama yapılırken bağırsakta herhangi bir polip, ülser, herhangi bir şey bulmadığımız hastalarda bu sıklığı beş yıla, on yıla kadar yükselebiliyor. Buradaki taramaların amacı kolon kanserini tamamen önlemek. Peki, kolon kanseri tespit ettik, burada ne olacak? Bundan sonraki süreçte tomografi gibi radyolojik yöntemlerle bağırsağın duvarının ne kadar etkilendiği, bağırsak dışında başka bir organ etkileniminin olup olmadığı, özellikle lenf notu dediğimiz bağışıklık sistemi bezelerine bulaşıp bulaşmadı. Karaciğerde herhangi bir durum olup olmadığı değerlendirilip bundan sonrasında da hastalarımıza buna yönelik tedavi yöntemleri uygulayabiliyoruz. Yani eğer bağırsak dışında bir tutulum varsa öncelikle bir radyoterapi gibi ışın tedavileri ve ilaç tedavileri alıp sonrasında ameliyat etmek eğer bunlar yoksa da direkt lokal bölgede bağırsağın o bölgesini çıkararak hayatımızı devam ettirmek. Bağırsağın kalın bağırsağın tamamı alınsa bile hastalarımız hayatlarını hiçbir şey olmamış gibi tedavi